Για όσους έχουν μελετήσει, στοιχειωδώς, κοινωνικές επιστήμες, η παρούσα οικονομική κρίση ήταν αναπόφευκτη και ως εκ τούτου προβλέψιμη. Παρά ταύτα, οι χρυσοπληρωμένοι εγκέφαλοι, οι οποίοι όφειλαν να γνωρίζουν τουλάχιστον τις βασικές αρχές του συστήματος, το οποίο υπηρετούν, απέτυχαν να την προβλέψουν και κατ’ επέκταση να την αποτρέψουν.
Κατά τον θεμελιωτή της κοινωνιολογίας, Max Weber, ο καπιταλισμός και η προτεσταντική ηθική, η οποία αποτελεί το ιδεολογικό του υπόβαθρο, εμπεριέχουν στη δυναμική τους και την δυνατότητα υπολογισμού και πρόβλεψης. Στοιχεία απολύτως απαραίτητα για την επιβίωση του συστήματος• και τα οποία, αν τα αξιοποιήσει, μπορεί να υπερβεί, τόσο τις εγγενείς αδυναμίες του, όσο και τις επίκτητες αντιξοότητες. Η ικανότητα του καπιταλισμού στο «υπολογίζειν» και στο «προβλέπειν», ήταν γνώρισμα υπεροχής για δαύτον έναντι του «υπαρκτού», και εκείνη η οποία τον κατέστησε κυρίαρχο στο οικονομικό πεδίο για τον 21ο αιώνα.
Γεννάται, όμως, το ερώτημα: Γιατί και στις δύο μεγάλες κρίσεις, με τις οποίες ήρθε αντιμέτωπος τα τελευταία εκατό χρόνια ο καπιταλισμός (το 1929 και το 2007) δεν λειτούργησαν; Ή, αν λειτούργησαν, γιατί αποδείχτηκαν αναποτελεσματικά; Τι ήταν εκείνο το οποίο κατέστησε ανενεργά τα ανωτέρω ουσιώδη εργαλεία, και το οποίο δεν μπόρεσαν να συμπεριλάβουν στους υπολογισμούς τους και να προβλέψουν στα συμπεράσματά τους οι οικονομολόγοι περιωπής; Ήταν η απληστία. Το χαρακτηριστικότερο ελάττωμα του σκεπτόμενου ανθρώπου, εξ αιτίας του οποίου ο δημιουργός καταστρέφει ό, τι με θυσίες και μόχθο, ή με απάτες και εκμετάλλευση, έχει συσσωρεύσει.
Εξηγούμαι: Η κυρίαρχη στις μητροπόλεις του καπιταλισμού, προτεσταντική ηθική, στηρίζεται πάνω σε δύο βασικά δόγματα: Πρώτον, στο ότι κατ’ αυτήν η μοίρα του ανθρώπου είναι «προκαθορισμένη» από τον Θεό. Δεύτερον, στο ότι η εξέλιξή του και η επιτυχία του είναι εξασφαλισμένη, διά της «θείας χάριτος», αρκεί ο ίδιος να αξιοποιήσει τούτα τα θεϊκά «χαρίσματα» και να μην συμπεριφερθεί όπως ο πονηρός δούλος της ευαγγελικής παραβολής. [ «… ὁ δὲ τὸ ἓν λαβὼν ἀπελθὼν ὤρυξεν ἐν τῇ γῇ καὶ ἀπέκρυψε τὸ ἀργύριον τοῦ κυρίου αὐτοῦ. (…) προσελθὼν δὲ καὶ ὁ τὸ ἓν τάλαντον εἰληφὼς εἶπε· κύριε, ἔγνων σε ὅτι σκληρὸς εἶ ἄνθρωπος, θερίζων ὅπου οὐκ ἔσπειρας καὶ συνάγων ὅθεν οὐ διεσκόρπισας· καὶ φοβηθεὶς ἀπελθὼν ἔκρυψα τὸ τάλαντόν σου ἐν τῇ γῇ· ἴδε ἔχεις τὸ σόν…» («Κατά Ματθαίον», κεφ. κε', στίχοι 14-30).]
Προσέτι, το δεύτερο δόγμα, απαιτεί από τον δυτικό άνθρωπο να επιβεβαιώνει, καθημερινώς, ότι δεν στερείται των ευεργετημάτων αυτής της «χάριτος». Και, για να το πω σε απλά ελληνικά, ότι δεν κράταγε ομπρέλα την ώρα που ο καλός Θεός έβρεχε «θεία χάρη». Ο μόνος τρόπος για να το αποδείξει, είναι η προκοπή του στο κοινωνικό πεδίο, και δη στο οικονομικό. Γι’ αυτό και στην Αμερική δεν ρωτάνε τι δουλειά κάνεις, αλλά πόσα κερδίζεις. Κάνοντας τον Πλάτωνα να βγάζει… σπυράκια.
Όμως, η αδιάκοπη και αγχώδης (αυτο)επιβεβαίωση της «προκοπής» οδηγεί στην υπερβολή, δηλαδή στην απληστία. Η οποία, με τη σειρά της, καθιστά τον άπληστο, είτε υπεραισιόδοξο, οπότε παραβλέπει και υποβαθμίζει υπαρκτούς κινδύνους, είτε τολμηρότερο, οπότε υπερεκτιμά τις δυνατότητές του. Και στις δύο περιπτώσεις το αποτέλεσμα είναι το ίδιο: χάνεται «ο ορθολογικός και συστημικός αυτοέλεγχος». Η απουσία του οποίου, κατά τον Scheller, οδηγεί, νομοτελειακώς, σε αυτό το οποίο παρακολουθούμε σήμερα και το οποίο ουδείς προέβλεψε. (Ούτε ο μέγας Marx). Το ψηλάφισε κάπως ο Georg Simmel λέγοντας ότι: Όταν το χρήμα από μέσον αναγορευτεί σε αξία, εξαφανίζει το «αίσθημα» και τη «φαντασία» από το παιγνίδι, αλλά πέραν αυτού ουδέν.
Όπως απεδείχθη, οι Αμερικανοί τραπεζίτες, και γενικότερα οι καπιταλιστές της Δύσεως, ούτε αίσθημα ούτε φαντασία διέθεταν. Συμπαρέσυραν δε στη δίνη της βουλιμιούσας διαγωγή τους και τους «τροχονόμους» του συστήματος: τους πολιτικούς. Δικαιώνοντας τον Vilfredo Pareto, ο οποίος ερειδόμενος σε τέτοιου είδους συμπεριφορές, απενοχοποιεί τη βία, λέγοντας ότι οι εκάστοτε κυβερνώντες –και κατ’ επέκταση οι εντολοδότες τους– είναι βλαβερά ζώα. Γι αυτό και οι επαναστάτες, οι οποίοι χρησιμοποιούν ως μέσο για την ανατροπή τους τη βία (βλέπε Τυνησία), επιτελούν θεάρεστο έργο: Σώζουν την κοινωνία από αυτά τα άπληστα καθάρματα.
Τα ημέτερα «άπληστα καθάρματα», όμως, εκτός από απληστία διαθέτουν και απύθμενο θράσος. Χάρις δε στη βραχεία μνήμη της αβέλτερης ελληνικής κοινωνίας, εμφανίζονται και ως… σωτήρες της. Ως οι μόνοι ικανοί να βγάλουν τη χώρα από το οικονομικό και ηθικό αδιέξοδο, στο οποίο οι ίδιοι την ενέπλεξαν. Και ας μην αυταπατώμεθα, παρά το ότι οι τελευταίες δημοσκοπήσεις τούς εμφανίζουν με χαμηλά ποσοστά, όταν έρθει η ώρα της κάλπης ο πανικόβλητος όχλος πάλι σε αυτούς θα εναποθέσει τις ελπίδες του. Το εναβρυνόμενο με την ψευδαίσθηση του «κυρίαρχου λαού», κοπάδι, δεν εμπιστεύεται άλλους βοσκούς. Η μάζα, και δη η γηρασμένη, παρηκμασμένη και διεφθαρμένη ελληνική, τρομάζει μπροστά στο άγνωστο, γι’ αυτό, ωθούμενη από το ένστικτο της αυτοσυντήρησης, όποτε και αν γίνουν εκλογές, θα επιλέξει τους ίδιους.
Όταν η πλειοψηφία σε μια κοινωνία είναι άνω των «εξήντα», μην περιμένεις επαναστάσεις και ανατροπές. Οι επαναστάσεις και οι ανατροπές δεν γίνονται με… χαμομήλι και… αντι-υπερτασικά, ούτε οργανώνονται στα ΚΑΠΗ. Στην Αίγυπτο, εκείνοι οι οποίοι βγήκαν στους δρόμους και ανέτρεψαν τον Μουμπάρακ, ήσαν οι νέοι του «facebook» και του «twitter», όχι τα χούφταλα της πρέφας και του ταβλιού. Και στην Ελλάδα της υπογεννητικότητας, δεν υπάρχουν νέοι.
Ο μόνος φόβος, ο οποίος δύναται, υπό προϋποθέσεις (εγκληματικότητα, κατάρρευση κοινωνικού κράτους κ.ά.) να υπερφαλαγγίσει εκείνον της οικονομικής και κοινωνικής ανασφάλειας, είναι ο φόβος προς τους ξένους. Αλλά και τότε, η έμφοβη και αρτηριοσκληρωτική κοινωνία περιχαρακώνεται ακόμη περισσότερο, και στρέφεται προς συντηρητικότερες πολιτικές λύσεις. Εξ αυτού και τα υψηλά ποσοστά, του Καρατζαφέρη στις τελευταίες δημοσκοπήσεις.
Στην Ελλάδα, λοιπόν, όποτε και αν υπάρξει πολιτική αλλαγή, αυτή θα είναι προς συντηρητικότερες κατευθύνσεις. Όσο για την οικονομική κρίση, το ποτήρι της χρεοκοπίας θα το πιει η Ελλάδα. Μόνο που τις συνέπειες θα τις υποστούν τα γερόντια και οι ολίγοι αφελείς πατριώτες, καθότι οι άλλοι έχουν ήδη φυγαδεύσει τα κεφάλαιά τους στο εξωτερικό.
Κατά τον θεμελιωτή της κοινωνιολογίας, Max Weber, ο καπιταλισμός και η προτεσταντική ηθική, η οποία αποτελεί το ιδεολογικό του υπόβαθρο, εμπεριέχουν στη δυναμική τους και την δυνατότητα υπολογισμού και πρόβλεψης. Στοιχεία απολύτως απαραίτητα για την επιβίωση του συστήματος• και τα οποία, αν τα αξιοποιήσει, μπορεί να υπερβεί, τόσο τις εγγενείς αδυναμίες του, όσο και τις επίκτητες αντιξοότητες. Η ικανότητα του καπιταλισμού στο «υπολογίζειν» και στο «προβλέπειν», ήταν γνώρισμα υπεροχής για δαύτον έναντι του «υπαρκτού», και εκείνη η οποία τον κατέστησε κυρίαρχο στο οικονομικό πεδίο για τον 21ο αιώνα.
Γεννάται, όμως, το ερώτημα: Γιατί και στις δύο μεγάλες κρίσεις, με τις οποίες ήρθε αντιμέτωπος τα τελευταία εκατό χρόνια ο καπιταλισμός (το 1929 και το 2007) δεν λειτούργησαν; Ή, αν λειτούργησαν, γιατί αποδείχτηκαν αναποτελεσματικά; Τι ήταν εκείνο το οποίο κατέστησε ανενεργά τα ανωτέρω ουσιώδη εργαλεία, και το οποίο δεν μπόρεσαν να συμπεριλάβουν στους υπολογισμούς τους και να προβλέψουν στα συμπεράσματά τους οι οικονομολόγοι περιωπής; Ήταν η απληστία. Το χαρακτηριστικότερο ελάττωμα του σκεπτόμενου ανθρώπου, εξ αιτίας του οποίου ο δημιουργός καταστρέφει ό, τι με θυσίες και μόχθο, ή με απάτες και εκμετάλλευση, έχει συσσωρεύσει.
Εξηγούμαι: Η κυρίαρχη στις μητροπόλεις του καπιταλισμού, προτεσταντική ηθική, στηρίζεται πάνω σε δύο βασικά δόγματα: Πρώτον, στο ότι κατ’ αυτήν η μοίρα του ανθρώπου είναι «προκαθορισμένη» από τον Θεό. Δεύτερον, στο ότι η εξέλιξή του και η επιτυχία του είναι εξασφαλισμένη, διά της «θείας χάριτος», αρκεί ο ίδιος να αξιοποιήσει τούτα τα θεϊκά «χαρίσματα» και να μην συμπεριφερθεί όπως ο πονηρός δούλος της ευαγγελικής παραβολής. [ «… ὁ δὲ τὸ ἓν λαβὼν ἀπελθὼν ὤρυξεν ἐν τῇ γῇ καὶ ἀπέκρυψε τὸ ἀργύριον τοῦ κυρίου αὐτοῦ. (…) προσελθὼν δὲ καὶ ὁ τὸ ἓν τάλαντον εἰληφὼς εἶπε· κύριε, ἔγνων σε ὅτι σκληρὸς εἶ ἄνθρωπος, θερίζων ὅπου οὐκ ἔσπειρας καὶ συνάγων ὅθεν οὐ διεσκόρπισας· καὶ φοβηθεὶς ἀπελθὼν ἔκρυψα τὸ τάλαντόν σου ἐν τῇ γῇ· ἴδε ἔχεις τὸ σόν…» («Κατά Ματθαίον», κεφ. κε', στίχοι 14-30).]
Προσέτι, το δεύτερο δόγμα, απαιτεί από τον δυτικό άνθρωπο να επιβεβαιώνει, καθημερινώς, ότι δεν στερείται των ευεργετημάτων αυτής της «χάριτος». Και, για να το πω σε απλά ελληνικά, ότι δεν κράταγε ομπρέλα την ώρα που ο καλός Θεός έβρεχε «θεία χάρη». Ο μόνος τρόπος για να το αποδείξει, είναι η προκοπή του στο κοινωνικό πεδίο, και δη στο οικονομικό. Γι’ αυτό και στην Αμερική δεν ρωτάνε τι δουλειά κάνεις, αλλά πόσα κερδίζεις. Κάνοντας τον Πλάτωνα να βγάζει… σπυράκια.
Όμως, η αδιάκοπη και αγχώδης (αυτο)επιβεβαίωση της «προκοπής» οδηγεί στην υπερβολή, δηλαδή στην απληστία. Η οποία, με τη σειρά της, καθιστά τον άπληστο, είτε υπεραισιόδοξο, οπότε παραβλέπει και υποβαθμίζει υπαρκτούς κινδύνους, είτε τολμηρότερο, οπότε υπερεκτιμά τις δυνατότητές του. Και στις δύο περιπτώσεις το αποτέλεσμα είναι το ίδιο: χάνεται «ο ορθολογικός και συστημικός αυτοέλεγχος». Η απουσία του οποίου, κατά τον Scheller, οδηγεί, νομοτελειακώς, σε αυτό το οποίο παρακολουθούμε σήμερα και το οποίο ουδείς προέβλεψε. (Ούτε ο μέγας Marx). Το ψηλάφισε κάπως ο Georg Simmel λέγοντας ότι: Όταν το χρήμα από μέσον αναγορευτεί σε αξία, εξαφανίζει το «αίσθημα» και τη «φαντασία» από το παιγνίδι, αλλά πέραν αυτού ουδέν.
Όπως απεδείχθη, οι Αμερικανοί τραπεζίτες, και γενικότερα οι καπιταλιστές της Δύσεως, ούτε αίσθημα ούτε φαντασία διέθεταν. Συμπαρέσυραν δε στη δίνη της βουλιμιούσας διαγωγή τους και τους «τροχονόμους» του συστήματος: τους πολιτικούς. Δικαιώνοντας τον Vilfredo Pareto, ο οποίος ερειδόμενος σε τέτοιου είδους συμπεριφορές, απενοχοποιεί τη βία, λέγοντας ότι οι εκάστοτε κυβερνώντες –και κατ’ επέκταση οι εντολοδότες τους– είναι βλαβερά ζώα. Γι αυτό και οι επαναστάτες, οι οποίοι χρησιμοποιούν ως μέσο για την ανατροπή τους τη βία (βλέπε Τυνησία), επιτελούν θεάρεστο έργο: Σώζουν την κοινωνία από αυτά τα άπληστα καθάρματα.
Τα ημέτερα «άπληστα καθάρματα», όμως, εκτός από απληστία διαθέτουν και απύθμενο θράσος. Χάρις δε στη βραχεία μνήμη της αβέλτερης ελληνικής κοινωνίας, εμφανίζονται και ως… σωτήρες της. Ως οι μόνοι ικανοί να βγάλουν τη χώρα από το οικονομικό και ηθικό αδιέξοδο, στο οποίο οι ίδιοι την ενέπλεξαν. Και ας μην αυταπατώμεθα, παρά το ότι οι τελευταίες δημοσκοπήσεις τούς εμφανίζουν με χαμηλά ποσοστά, όταν έρθει η ώρα της κάλπης ο πανικόβλητος όχλος πάλι σε αυτούς θα εναποθέσει τις ελπίδες του. Το εναβρυνόμενο με την ψευδαίσθηση του «κυρίαρχου λαού», κοπάδι, δεν εμπιστεύεται άλλους βοσκούς. Η μάζα, και δη η γηρασμένη, παρηκμασμένη και διεφθαρμένη ελληνική, τρομάζει μπροστά στο άγνωστο, γι’ αυτό, ωθούμενη από το ένστικτο της αυτοσυντήρησης, όποτε και αν γίνουν εκλογές, θα επιλέξει τους ίδιους.
Όταν η πλειοψηφία σε μια κοινωνία είναι άνω των «εξήντα», μην περιμένεις επαναστάσεις και ανατροπές. Οι επαναστάσεις και οι ανατροπές δεν γίνονται με… χαμομήλι και… αντι-υπερτασικά, ούτε οργανώνονται στα ΚΑΠΗ. Στην Αίγυπτο, εκείνοι οι οποίοι βγήκαν στους δρόμους και ανέτρεψαν τον Μουμπάρακ, ήσαν οι νέοι του «facebook» και του «twitter», όχι τα χούφταλα της πρέφας και του ταβλιού. Και στην Ελλάδα της υπογεννητικότητας, δεν υπάρχουν νέοι.
Ο μόνος φόβος, ο οποίος δύναται, υπό προϋποθέσεις (εγκληματικότητα, κατάρρευση κοινωνικού κράτους κ.ά.) να υπερφαλαγγίσει εκείνον της οικονομικής και κοινωνικής ανασφάλειας, είναι ο φόβος προς τους ξένους. Αλλά και τότε, η έμφοβη και αρτηριοσκληρωτική κοινωνία περιχαρακώνεται ακόμη περισσότερο, και στρέφεται προς συντηρητικότερες πολιτικές λύσεις. Εξ αυτού και τα υψηλά ποσοστά, του Καρατζαφέρη στις τελευταίες δημοσκοπήσεις.
Στην Ελλάδα, λοιπόν, όποτε και αν υπάρξει πολιτική αλλαγή, αυτή θα είναι προς συντηρητικότερες κατευθύνσεις. Όσο για την οικονομική κρίση, το ποτήρι της χρεοκοπίας θα το πιει η Ελλάδα. Μόνο που τις συνέπειες θα τις υποστούν τα γερόντια και οι ολίγοι αφελείς πατριώτες, καθότι οι άλλοι έχουν ήδη φυγαδεύσει τα κεφάλαιά τους στο εξωτερικό.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
O anixtypos.blogspot.com ενθαρρύνει τον διάλογο και την έκφραση απόψεων από τους αναγνώστες. Σχολιάστε το άρθρο και πείτε την άποψή σας δημόσια για όσα συμβαίνουν και μας αφορούν όλους. Αν θεωρείτε το άρθρο σημαντικό, διαδώστε το με τα εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης.
Παρακαλούμε τα σχόλια να είναι σε ευπρεπές επίπεδο. Όλα τα σχόλια θα δημοσιεύονται αρκεί να μην θίγεται η τιμή και η υπόληψη κανενός πολίτη.